http://www.dziennik.pl/wydarzenia/article250083/Festiwal_gejow_lesbijek_i_ich_dzieci.html

Szlag człowieka trafia jak się czyta takie rzeczy a najgorsze jeszcze jest to że taki sldowski gamoń biedroń pieprzy bzdury o dobru dzieci; gość chyba naprawdę jest obłąkany...

Polsce wychowuje się tak około 50 tysięcy dzieci.

Moze ja niezbyt kumaty w sprawach ekonomii. Jednak tak na chlopski rozum, moglby ktos wytlumaczyc skad nagle wzial sie ten caly kryzys? Wszystko bylo fajnie, elegancko jeszcze 1,5 roku temu mowiono jak pieknie gospodarka sie rozwija, wskazywano na Irlandie, Anglie, ze chlona pracownikow jak cieple buleczki, a teraz nagle krach:O O co w tym wszystkim chodzi?

Spokojnie, to tylko upada socjalizm
Robert Gwiazdowski
Większość komentatorów sytuacji na tzw. rynkach finansowych wieści upadek kapitalizmu, wolnego rynku i neoliberalizmu. Niesłusznie! Mam nadzieję, że to „coś”, co upada, ostatecznie upadnie, mimo histerycznych prób ratowania. Bo to jest socjalizm w „zachodnim” wydaniu.

Porządkowanie pojęć

Kapitalizm to system gospodarczy oparty na własności prywatnej i swobodzie umów, w którym ludzie konkurują i zarazem współpracują, wymieniając między sobą towary i usługi. „Wolny rynek” to nic innego jak prawo podaży i popytu, które działa jak prawo grawitacji, niezależnie od tego, czy chcemy, czy nie. Polega ono na tym, że w wyniku swobodnej wymiany towarów i usług kształtują się ich ceny. Taki wolnorynkowy kapitalizm opiera się na ideologii uznającej wolność i równość wobec prawa za najważniejsze prawa człowieka.

Wolne i równe wobec prawa jednostki rywalizują między sobą, a jako że różnią się naturalnymi zdolnościami i pracowitością, osiągają różne rezultaty. Kto z kim i o co rywalizuje? Zwykło się sądzić, że jest to rywalizacja o dostęp do „ograniczonych zasobów”. To sugeruje, że gdy jedni mają dostęp większy, inni mają mniejszy albo nie mają go wcale. Tymczasem przedsiębiorcy rywalizują o względy konsumentów, pracownicy o względy najlepszych pracodawców, a pracodawcy o względy najlepszych pracowników. Instrumentem tej rywalizacji jest jakość i cena towarów i usług, które mamy do zaoferowania innym!

Skąd się wzięły pieniądze

Kiedyś w każdym gospodarstwie domowym wytwarzano wszystkie produkty potrzebne do życia. Szybko się okazało, że ktoś jest w stanie wyprodukować więcej wina, jeśli poświęca się tylko jego produkcji. Więc woli wymienić wino na garnki z kimś, kto robi je lepiej, ale za to nie ma smykałki do produkcji wina. Im więcej było towarów, tym trudniejsza była wymiana. Więc ludzie wymyślili pieniądz – uniwersalny miernik wartości towarów. Wiadomo było, ile wina można wymienić na ile złota i ile garnków na ile złota. Wiadomo więc też było, ile wina można wymienić na ile garnków za pośrednictwem złota. Żeby producent wina mógł otrzymać za nie wynagrodzenie i kupić garnki, musiał najpierw wyprodukować wino itd.

Jak twierdzi George Gilder, „kapitalizm zaczyna się od dawania”. Wymiana stanowi uniwersalny składnik kultury, na którym zbudowana jest kapitalistyczna zasada gospodarki. Istota systemu polega na dostarczeniu najpierw i otrzymaniu potem. „W gospodarce kapitalistycznej każdy robotnik i biznesmen dokładnie wie, że jego siła nabywcza składa się z jego siły podażowej. Idzie do sklepu i kupuje tę książkę, w gruncie rzeczy nie za pieniądze, a za pracę przeobrażoną w pieniądz (… Daj, a będzie ci dane. Oto tajemnica nie tylko bogactwa, ale i wzrostu gospodarczego” – pisze Gilder.

Jak się robi kryzys

Ludzie jednak popełniają błędy, podejmują chybione decyzje. Mogą źle oszacować potrzeby swoich odbiorców i wyprodukować za dużo wina. Podobnie inni przedsiębiorcy. Bo jeśli producent wina zasadził więcej winorośli, to jego sąsiad przypuszcza, że będzie potrzebował więcej beczek i butelek, i też zwiększa produkcję. Jak się pomylą, bo ludzie nie pili więcej wina, jego producent i producent beczek i butelek nie mogą ich sprzedać, a ponieśli koszty produkcji. Wtedy mamy kryzys nadprodukcji: przedsiębiorcy zwalniają pracowników, którzy nie mają środków do życia.


Gdy Pan Bóg wypędzał Adama i Ewę z raju, to im nie obiecywał lekkiego życia. Karol Marks, który w Pana Boga za bardzo nie wierzył, uznał jednak, że to chciwi kapitaliści są wszystkiemu winni. Produkują jak najwięcej, żeby jak najwięcej zarobić. Ale robotnikom płacą mało. Robotnicy nie mają za co kupować towarów wyprodukowanych przez kapitalistów, którzy wpadają w sidła swej chciwości. Nie mogą znaleźć zbytu na wyprodukowane towary i bankrutują. Najbardziej cierpią na tym znów robotnicy: tracą miejsca pracy i środki na utrzymanie.


Marks uważał, że jedynym sposobem rozwiązania tego konfliktu jest przejęcie władzy i własności środków produkcji przez proletariat. Pojawił się jednak „Apostoł z Cambridge” (tak się nazywało stowarzyszenie studenckie, do którego należał) i zaproponował kapitalistom zbawienie. Nie muszą oddawać władzy klasie robotniczej. Wystarczy, że oddadzą jemu i jego uczniom władzę nad pieniądzem. Nazywał się Keynes. Co do zasady zgadzał się z Marksem. Miał tylko inne lekarstwo: trzeba umiejętnie manipulować globalnym popytem, nawet kosztem bieżącej inflacji i przyszłych pokoleń (przerzucając na nie koszt bieżącej konsumpcji).

Keynesowi udało się „obalić” prawo Jeana Baptistea Saya, według którego popyt jest elementem wtórnym, będąc efektem zaistnienia podaży. Żeby prawo Saya obalić, Keynes musiał je nieco zmodyfikować. „Zmajstrował kukłę, którą łatwo mógł znokautować” – pisze Nelson Hultberg. Efektem tego nokautu była nacjonalizacja zasobów złota w USA, przeprowadzona przez amerykański rząd w 1933 r. Zamiast złota ludzie otrzymali papierki z portretami prezydentów USA. Ale przez jakiś czas widniał na nich przynajmniej napis: „wymienialny na złoto”. Od 1971 r. już nie jest wymienialny na złoto, a jest na nim napisane, że stanowi „legalny środek płatniczy”. Nie wiadomo tylko, ile tych „legalnych środków płatniczych” zostało wydrukowanych.

To właśnie pozwoliło rynkom finansowym przejąć kontrolę nad realną gospodarką i tworzyć instrumenty pochodne, które banki pożyczały sobie nawzajem, by kreować popyt. Ceny nieruchomości w USA rosły wyłącznie na skutek manipulowania popytem na nie. Kto z nas pożyczyłby bezdomnemu i bezrobotnemu sąsiadowi pieniądze? A banki hipoteczne pożyczały. Dzięki zobowiązaniu bezdomnego i bezrobotnego „Murzyna z Alabamy” do spłaty kredytu, banki miały rosnące zyski, bo „podpis” kredytobiorcy pod zobowiązaniem do zapłaty odsetek stanowi „aktywo” banku. Warunek był jeden: za kredyt trzeba było kupić dom. Cena domów w związku z klasycznym prawem podaży i popytu musiała rosnąć. Kłopot tylko w tym, że popyt „Murzyna z Alabamy” nie miał odpowiednika w sile jego podaży.

”Chciwość jest dobra”

Wmawia się nam, że niczym nieograniczona wolność zrodziła słynne hasło maklerów z Wall Street: „greed is good” („chciwość jest dobra”. Ale liberalna idea wolności nie oznacza, że każdy może robić, co chce. Granicą wolności są prawa innych. Amerykańskie powiedzenie mówi: „twoja wolność machania rękami kończy się przed moim nosem!”. Podobnie jest z chciwością. Tylko chciwość sprawia, że przedsiębiorcy, który ma 10 milionów dolarów na koncie, chce się rano wstać i iść do pracy, żeby zarobić kolejne miliony. I przyczynić się do wzrostu gospodarczego. W tym znaczeniu jego chciwość jest dobra. Ale istnieją jej granice. Kończy się ona przed cudzą kieszenią.


Liberalizm i kapitalizm były budowane na etyce judeochrześcijańskiej. Adam Smith twierdził, że „każdy człowiek czyni stale wysiłki, by znaleźć najbardziej korzystne zastosowanie dla kapitału, jakim może rozporządzać. Ma oczywiście na widoku własną korzyść, a nie korzyść społeczeństwa. Ale poszukiwanie własnej korzyści wiedzie go w sposób naturalny do tego, by wybrał takie zastosowanie, jakie jest najkorzystniejsze dla społeczeństwa (…


Mając na celu własny interes, człowiek często popiera interesy społeczeństwa skuteczniej niż wtedy, gdy zamierza służyć im rzeczywiście (… Choć każdy człowiek, gdy kieruje wytwórczością tak, aby jej produkt posiadał możliwie najwyższą wartość, myśli tylko o swoim zarobku, jakaś niewidzialna ręka kieruje nim tak, aby zdążał do celu, którego wcale nie zamierzał osiągnąć”. Główną kategorią, wokół której koncentrują się etyczne rozważania Smitha, jest pojęcie sympatii, którą Smith uznaje za czynnik sprawiający, że „człowiek interesuje się losem innych ludzi i że potrzebne mu jest ich szczęście choćby tylko po to, by zyskać przyjemność, jaką daje fakt, że jest się jego świadkiem”. Jakąż to sympatią do emerytów kierowali się przedstawiciele „rynków finansowych”, zachęcając ich do kupowania świadectw udziałowych w funduszach inwestujących w papiery amerykańskich banków hipotecznych?

Kiedy państwo wkracza do gry

Teraz zewsząd słychać wołanie, że „państwo musi ratować rynki finansowe!”. A co to jest państwo? To są konkretni urzędnicy. Państwo to brzmi dumnie. A czy tak samo dumnie będzie brzmiało: „urzędnicy muszą ratować rynki finansowe”? Będzie brzmiało raczej śmiesznie. Zwłaszcza gdy sobie uświadomimy, że urzędnicy nie mają za co „ratować rynków finansowych”. Złota w skarbcach nie ma. Mogą być tylko wpływy od podatników. Więc gdy dziś jakiś rząd „udziela gwarancji” wkładom oszczędnościowym, to tak naprawdę mówi podatnikom: nie ma powodu do paniki – zawsze możemy wam zabrać więcej podatków, żeby oddać wasze depozyty. To jest ten cudowny interwencjonizm państwowy, który ma uratować gospodarkę przed skutkami kapitalizmu.

Friedman: Mechanika kryzysu
David Friedman
Wahałem się długo czy powinienem się wypowiadać na temat kryzysu hipotecznego, zwłaszcza, że nie jestem specjalistą ani w dziedzinie kredytów, ani tym bardziej w zakresie finansów. Uważam jednak, że to co się w tej dziedzinie aktualnie dzieje jest dość jasne i nie budzi zasadniczych wątpliwości. Oto skrót moich refleksji na ten temat, w nieco uproszczonej postaci. Jeśli ktoś uważa inaczej niż ja, może mnie w każdej chwili skorygować.

Inwestorski raj

Gigantyczny bank kredytów hipotecznych, Federal National Mortgage Association, znany powszechnie jako Fannie Mae, został powołany do życia przez rząd federalny w czasie Nowego Ładu. Celem nowej firmy było usprawnienie procesu udzielania pożyczek na kupno domu/mieszkania, a tym samym zachęcenie jak największej liczby Amerykanów do posiadania własnego domu. W 1968 roku F.Mae została “sprywatyzowana”. A pod koniec lat 1990., za prezydentury Billa Clintona, złagodzono kryteria przyznawania kredytów hipotecznych, co miało jeszcze bardziej ułatwić dostęp do kredytu na zakup nieruchomości.


Podstawowy mechanizm działania tego mega banku był stosunkowo prosty: Fannie Mae kupowała pożyczki od “zwykłych” kredytodawców (detalistów), po czym kompletowała je w pakiety, które następnie sekurytyzowano (w formie papierów dłużnych) i sprzedawano na rynku wtórnym inwestorom. Zastawem tych obligacji były właśnie spakietowane pożyczki. Papiery te były stosunkowo bezpieczne, a jedynym ryzykiem jakie ze sobą niosły była niewypłacalność dłużników, których pożyczki stanowiły gwarancję obligacji. Ryzyko niewypłacalności danej pożyczki hipotecznej zależało od szeregu czynników, składających się na “jakość” dłużnika.


Należały do nich jego zarobki, sytuacja na lokalnym rynku nieruchomości, koszty kredytu i kilka innych. W normalnych warunkach każda taka pojedyncza pożyczka stanowiłaby dość marną lokatę, co gorsze, inwestor nie miał właściwie wpływu na jej ocenę. Kiedy jednak znalazła się instytucja, która minimalizowała ryzyko poprzez pakietowanie kilkuset czy kilku tysięcy takich pożyczek, ryzyko rozkładało się na wielu kredytobiorców, co je tym samym minimalizowało. Pakiet jest mniej ryzykowny, niż każda z jego składowych. Problem w tym, że choć ryzyko było mniejsze, nie znikało.

Pojawił się więc kolejny problem, mianowicie ubezpieczenie ryzyka. Tego ubezpieczenia podjęła się także Fannie Mae. I dopiero to uczyniło obligacje, których zastawem były pożyczki hipoteczne atrakcyjnymi z inwestycyjnego punktu widzenia. I to nawet wtedy, gdy FNMA przestała być agencją rządową i stała się firmą prywatną. Inwestorzy wiedzieli bowiem, że jest “oczkiem w głowie” rządu, który zrobi wszystko, aby ją w razie kłopotów uratować. Ta gwarancja była niejako wpisana w działalność firmy; z chwilą, gdy jakiś kredytobiorca przestawał spłacać raty swej pożyczki, Fannie Mae pokrywała straty z tego tytułu powstałe. Można rzec: raj nie inwestycja.

Oczko w głowie

Firmy ubezpieczeniowe stać na ubezpieczenie naszego domu od pożaru, ponieważ ryzyko spłonięcia naszego domu nie jest powiązane z ryzykiem pożaru domu innych osób, chyba że przypadkowo są one naszymi sąsiadami. Jeśli prawdopodobieństwo pożaru wynosi jeden na tysiąc domów, a firma ubezpieczeniowa ubezpiecza (w zamian za składkę płaconą przez ubezpieczonego) milion domów, wówczas musi się liczyć z tym, że przyjdzie jej zapłacić odszkodowanie za tysiąc spalonych domów w ciągu jednego roku.

Taka zasada w przypadku pożyczek hipotecznych nie działa.


Prawdopodobieństwo tego, że jakiś dłużnik przestanie spłacać swoją pożyczkę hipoteczną, narażając na straty swego wierzyciela, zależy między innymi od stanu gospodarki, a także od stanu rynku nieruchomości. Jeśli ceny domów czy mieszkań rosną, rośnie wartość mojej nieruchomości, będącej zastawem mego kredytu. Pod zastaw bardziej wartościowej nieruchomości, bank chętnie pożyczy dodatkowe pieniądze.


Jeśli jednak cena domu zacznie spadać, czyli zacznie on tracić na wartości, może się okazać, że korzystniej będzie wstrzymać spłatę długu, niż go dalej spłacać. Może się bowiem zdarzyć, że pozbywając się 95 tysięcy dolarów pożyczki, oddaję wierzycielowi (bankowi) dom, który w tym momencie wart jest tylko, powiedzmy, 80 tysięcy dolarów. (W Stanach Zjednoczonych, w przeciwieństwie do Polski bank nie ma prawa żądać od dłużnika więcej niż wynosi wartość nieruchomości (zastawu), nawet wówczas, gdy zastaw – którym jest hipoteka zadłużonej nieruchomości - nie pokrywa wartości zobowiązania – przyp. red.).

Z powyższego widać, że w pewnych okolicznościach, rezygnacja ze spłaty kredytu może być równie korzystna dla mnie, jak i dla wielu innych dłużników. I wtedy Fannie Mae zaczyna mieć problem. Jeśli bowiem do takiego samego wniosku dojdą setki czy tysiące dłużników jej zobowiązania, jako firmy gwarantującej posiadaczom obligacji hipotecznych ich lokatę, mogą przekroczyć wartość wszystkich aktywów.


Gdyby Fannie Mae była zwykłą prywatną firmą rynkową, nie byłoby problemu. Inwestorzy w obligacje hipoteczne wzięliby na siebie to ryzyko, uwzględniając je w kalkulacji rentowności nabywanych papierów dłużnych. Jedni by je kupowali, inni trzymali się od nich z daleka. Jednakże Fannie Mae zwykłą firmą nie jest. Ustanowiono ją jako agencję rządową, i chociaż rząd nie ma ustawowego obowiązku gwarantowania jej wypłacalności, zakładano że w przypadku wystąpienia jakichś zaburzeń, władza polityczna stanie na wysokości zadania i pokryje inwestorom straty. Trudno wręcz było sobie wyobrazić sytuację, w której to “oczko w głowie” rządu federalnego ogłosi upadłość, albo odmówi wypłaty obligacji.


Taka percepcja Fannie Mae dawała jej przewagę nad innymi firmami prywatnymi w sektorze pożyczek hipotecznych. Mogła dzięki temu sprzedawać swoje papiery dłużne znacznie drożej niż sprzedawali je konkurenci rynkowi. Dawało jej to pozycję dominującą, trudną do pokonania. I to jest powód, dla którego pisząc wyżej o “prywatyzacji” Fannie Mae, posłużyłem się cudzysłowem.

Z jakiej racji?

Od pewnego czasu amerykański rynek nieruchomości dołuje. Wielu dłużników przestało spłacać swe kredyty. Skutkiem tego FNMA przekroczyła zdolność gwarantowania własnych obligacji. Inwestorzy zaczęli tracić, co uznano za początek kryzysu kredytów hipotecznych. Co w takiej sytuacji należało uczynić?


Czy rząd miał pokrywać straty swego oczka w głowie? Moim zdaniem nie. Ktoś, kto inwestuje powinien znać poziom ryzyka, jakie na siebie bierze. Firmy, które garściami kupowały obligacje Fannie Mae nie są tu wyjątkiem. Co mnie obchodzi to, że liczyły na interwencję rządu, który ich uratuje przed stratą? To jest ich problem, a nie rządu czy mój. Przyjęły zbyt ryzykowne założenie i powinny za to zapłacić. Pomaganie im poprzez wykupienie długów Fannie Mae jest nie tylko nieuczciwe wobec podatników, którzy proceder ten finansują, ale i nieroztropne.


Odtąd wielu innych inwestorów będzie uważać, że w przypadku źle wyliczonego ryzyka i straty należy im się pomoc ze strony innych ludzi. A z jakiej racji?

Zasada odpowiedzialności za własne czyny odnosi się nie tylko do inwestorów, także do samej Fannie Mae, która powinna wziąć na siebie konsekwencje własnych błędów i za nie zapłacić. Albo upaść. To samo odnosi się do wszystkich innych firm, o których mówi się, że są “zbyt duże, aby upaść”. Tym co mnie w obecnej sytuacji szczególnie drażni jest zrzucanie winy za cały ten kryzys na wolny rynek i kapitalizm, co dla niektórych jest okazją do otrąbiania upadku kapitalizmu.

Zapomina się, że Fannie Mae została powołana do życia z inicjatywy rządu, który zapragnął pożyczać pieniądze ludziom, chcącym posiadać nieruchomości, a nie mogącym otrzymać kredytu na rynku prywatnym. Nigdy później cel ten nie uległ zmianie. Nawet po denacjonalizacji Fannie Mae nikt nie zaprzeczał, że choć jest to firma prywatna, cieszy się niewątpliwym poparciem rządu. Obecny kryzys jest rezultatem tego przekonania, które z wolnym rynkiem i kapitalizmem ma bardzo niewiele wspólnego.

Jest wręcz odwrotnie, to właśnie regulacje i ograniczanie wolnego rynku doprowadziły do upadku Fannie Mae, jej młodszego brata, Freddie Mac (Federal Home Loan Mortgage Corporation) i wielu innych firm cieszących się mniej lub bardziej jawnym wsparciem Białego Domu.

Moze ja niezbyt kumaty w sprawach ekonomii. Jednak tak na chlopski rozum, moglby ktos wytlumaczyc skad nagle wzial sie ten caly kryzys? Wszystko bylo fajnie, elegancko jeszcze 1,5 roku temu mowiono jak pieknie gospodarka sie rozwija, wskazywano na Irlandie, Anglie, ze chlona pracownikow jak cieple buleczki, a teraz nagle krach:O O co w tym wszystkim chodzi?

Nie ma porozumienia Rosji z Ukrainą w sprawie wznowienia dostaw gazu do państw Wspólnoty. Komisarz do spraw energii Andries Piebalgs przyznał, że Unii nie udało się doprowadzić do załagodzenia sporu. Zaproponowany kompromis odrzucił Gazprom.
Przedstawiciele rosyjskiego koncernu nie zaakceptowali porozumienia Komisji Europejskiej z Kijowem dotyczącego wysłania unijnych obserwatorów na Ukrainę, którzy mieli nadzorować przesył gazu do państw Wspólnoty. Tymczasem jeszcze kilka godzin temu prezes Gazpromu zapewniał, że jeśli tylko unijni obserwatorzy pojawią się na Ukrainie i będą mieli dostęp do sieci przesyłowych, dostawy gazu zostaną natychmiast wznowione. Wydawało się, że porozumienie jest bliskie, kiedy władze w Kijowie powiedziały, że jutro gotowe są przyjąć obserwatorów. Teraz wiadomo, że do rozwiązania sporu jeszcze daleko. - Nie jestem w stanie powiedzieć, kiedy dostawy gazu zostaną wznowione do Unii Europejskiej - powiedział komisarz do spraw energii.

Andries Piebalgs dodał, że będa prowadzone dalsze negocjacje w sprawie przywrócenia dostaw i po raz pierwszy przyznał, że ten spór nie jest czysto handlowym. - Konflikt wykracza już poza ramy handlowe, ma także wymiar polityczny - dodał komisarz.

Toż to nowość-teraz Ruskie znajdą jeszcze pretekst na Białoruś,zresztą Łukaszenka dał już podstawy,zwiekszenie ceny za tranzyt ropy. Z nimi trzeba twardo,mam nadzieje że Europa nie ugnie sie,szczególnie z gazociągiem polnocnym. A my? Trzeba jak najszybciej brac sie do roboty z tym gazoportem,a także mocno napierać na Azerów...I gdzie jest ten koleś,bodajrze Janek który tak chcial być uległy Kacapom...